Sociale duurzaamheid leidt tot een beter leven voor varkens

Met ons Hypor-fokprogramma introduceerden wij als eerste termen als ‘evenwichtige fokkerij’ en ‘speencapaciteit’ in de vocabulaire van de varkensfokkerij. Deze termen zijn de afgelopen jaren overgenomen door onze concurrenten, maar met een aanzienlijke vertraging en dus een genetische kloof. In de tussentijd hebben wij met de introductie van onze set standaarden voor duurzame varkensfokkerij het pad naar de toekomst vrijgemaakt. Deze standaarden omvatten duidelijke fokdoelstellingen waarop wij ons in ons fokprogramma richten.

In dit artikel richten wij ons op de sociale duurzaamheid van de varkenssector, waarbij gezondheid, kwaliteit van het dier en overlevingskans vanzelfsprekende indicatoren zijn. Wij meten onze vooruitgang met betrekking tot de volgende indicatoren:

1. Gezondheid en welzijn van zeugen
2. Aantallen biggen
3. Biggenkwaliteit

Een van de doelstellingen voor ons fokprogramma voor zeugenlijnen is het verbeteren van de sociale vaardigheden van onze zeug. Hierbij wordt gekeken hoe makkelijk de Hypor-zeug in staat is met verschillende sociale situaties om te gaan zonder (te) gestrest te worden en zonder dat dit van invloed is op haar gedrag. Voor de bedrijfsmedewerkers is het eenvoudiger om met een socialere zeug om te gaan en is deze eenvoudiger te managen gedurende de gehele productiefase. Hierdoor staat er minder druk op interacties tussen mens en dier, wat leidt tot een beter welzijn voor de zeug.

Daarnaast zijn sociale vaardigheden tussen zeugen ook van essentieel belang. Een sociale zeug past zich voor haar leeftijdsgenoten (andere zeugen) eenvoudig aan de natuurlijke hiërarchiestructuur in de groepshuisvesting aan en gaat op een positieve manier met anderen om (vecht niet, maakt vrienden tijdens het spelen).

Een andere doelstelling van ons fokprogramma die de sociale duurzaamheid van de zeug verbetert, is zorgen dat ze over de juiste eigenschappen beschikt, bijvoorbeeld dat ze voldoende spenen heeft. Ons doel is gesteld op 16 functionele spenen voor elke zeug. In onze fokpopulatie hebben we dat gemiddelde bijna bereikt, waarbij zeugen vaak meer dan 16 spenen hebben. Dit aantal is belangrijk om de concurrentie voor spenen te verminderen door te zorgen dat elke big een functionele speen heeft. Hierdoor hoeven ook geen pleegzeugen te worden ingezet; dit is een managementstrategie die zorgt voor een minder efficiënt gebruik van kraamhokken.

Onze duurzame standaard voor het aantal functionele spenen: 4 x 4 = 16

Het aantal spenen en de positie daarvan zijn van belang. We werken toe naar 16 spenen in totaal: 4 paar boven de navel en 4 paar onder de navel. Met als algemeen doel dat het aantal functionele spenen hetzelfde is als het totale aantal geboren biggen om te voorkomen dat pleegzeugen nodig zijn.

Met voldoende functionele spenen kunnen de zeugen hun nakomelingen hoogwaardig colostrum en hoogwaardige melk geven. Dit brengt ons bij de volgende indicator.

Hyper productieve zeugenlijnen produceren te veel biggen per toom, wat leidt tot meer lagere geboortegewichten, een hogere sterfte vóór het spenen en hogere inputkosten om te zorgen dat die biggen de markt bereiken. Vanuit het perspectief van de zeug geldt dat als extra biggen niet bij een pleegzeug worden gelegd de extra druk voor melkproductie op de zeug het lastig maakt om haar lichamelijke conditie te managen voor de volgende voortplantingscyclus, wat waarschijnlijk leidt tot problemen wanneer opnieuw met haar wordt gefokt en tot een hoger ruimingspercentage. De constante drang naar meer biggen en de hierbij behorende neveneffecten zijn vanuit sociaal duurzaamheidsperspectief niet langer acceptabel.

Tot op zekere hoogte maakten wij deel uit van deze ratrace, maar altijd met een evenwichtige fokbenadering. Toen wij nadachten en besluiten moesten nemen over de toekomst van Hendrix Genetics, het Hypor-fokprogramma en wat wij willen bijdragen om het wereldwijde varkensvleesprobleem op te lossen, hebben we besloten een limiet te stellen voor het aantal biggen dat per toom wordt geboren en om ons te richten op overleving en kwaliteit van biggen.
Onze duurzaamheids-standaard is gesteld op 16 totaal geboren. Van hieruit willen wij het aantal doodgeboren biggen en de sterfte vóór het spenen elk tot één big beperken, waardoor wij per toom 14 gespeende biggen overhouden. Focussen op deze duurzame toomeigenschappen bevordert ook de gezondheid en voorbereiding van de zeug voor de volgende fokcyclus en dracht. Met een index van 2,5 toom (tomen/productieve zeug/jaar) als doel zetten wij stappen om per jaar uit te komen op 35 gespeende biggen per productieve zeug.

Onze standaard voor duurzame toomkenmerken: 16-15-14

16 biggen totaal geboren, 15 biggen levend geboren, 14 biggen gespeend. Voor elke stijging van het totale aantal geboren biggen geldt dat er sprake moet zijn van dezelfde stijging (of meer) van het aantal levend geboren en gespeende biggen.

Een duidelijke indicator van biggenkwaliteit is geboortegewicht en de verdeling van de individuele gewichten. We hebben goed nagedacht over het optimale niveau waarvan wij denken dat het haalbaar is en bijdraagt aan biggenkwaliteit.

Een goede start vergroot de overlevingskans gedurende het leven van een varken. Uit onderzoek is gebleken dat in vergelijking met een big van 1 kg en 1,5 kg geldt dat voor elke afname van het geboortegewicht van biggen met 0,1 kg:

• de uitval vóór het spenen neemt toe met 3%;
• de uitval na het spenen neemt toe met 2%; en
• de kans dat de big uitgroeit tot een volwaardig vleesvarken neemt af met 2%.

Onze standaard voor het geboortegewicht van duurzame biggen: 1,5 kg.

Gebleken is dat het geboortegewicht van biggen van invloed is op de levenslange prestaties. Biggen met een hoger geboortegewicht hebben meer kans om te overleven en in minder dagen het juiste marktgewicht te bereiken. We streven ernaar geen biggen van <1 kg bij de geboorte te hebben.

Daarom leggen we in al onze productlijnen selectiedruk op het geboortegewicht van biggen. Op dit moment halen we een gemiddelde van 1,5 kg voor onze commerciële biggen. Door het lagere sterftecijfer dat hiervan het gevolg is, groeit de sociale acceptatie. Een goede start vergroot de overlevingskans gedurende het leven.

Behalve op geboortegewicht selecteren we op lagere variatie van geboortegewichten binnen een toom. We hebben nog geen duurzaamheidsstandaard gesteld voor variatie in geboortegewicht, maar we selecteren niet op tomen met kleine biggen. Op dit moment is minimaal 90% van alle biggen binnen alle lijnen zwaarder dan 1 kg. Er zijn zelf lijnen die een score van wel 96% halen.

Sociale duurzaamheid is belangrijk voor aanhoudend succes van de varkenssector en biedt een solide basis voor sociale acceptatie en dierenwelzijn. We zijn begonnen met het stellen van duidelijke doelen voor ons Hypor-fokprogramma en zijn van mening dat dit onze bijdrage is aan 'Better breeding today for a brighter life tomorrow'.